Geplaatst door Gisteravond kwam ik een filmpje tegen op YouTube over het ontstaan van de basic programmeertaal, een heel leuk stukje over het ontstaan van Basic in de jaren 60 op Dartmouth College.
Ik was wel op de hoogte van de taal maar wist niet hoe het was ontstaan en was ook enigsinds verrast toen ik zag dat de Commodore 64 standaard opstartte met Commodore Basic, het blauwe scherm waar ik de helft van mijn jeugd tegenaan heb zitten kijken toen ik mijn Commodore 64 aanzette om spelletjes te spelen. Blijkt dat alle personal computers uit de jaren 70 en 80 een vorm van Basic draaide zoals Commodore Basic op de Commodore PET/Commodore 64 en Integer Basic gemaakt door Steve Wozniak op de Apple][.
En toen kwam ik ook tot de conclusie dat Basic dus eigenlijk mijn eerste programmeertaal was die ik geleerd heb. Op een heel basaal niveau uiteraard want veel verder dan de onderstaande code ben ik niet gekomen omdat ik toen het nut er niet van inzag.
10 PRINT "HALLO JEROEN!" 20 GOTO 10 30 END RUN HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! HALLO JEROEN! ...
In die tijd kocht ik regelmatig in een computerblad waarin dan kleine programma’s stonden die je in kon typen waarna er een programma op je scherm zou moeten komen. Deze programma’s waren zo lang dat het me nooit gelukt is om zonder fouten de code over te nemen.
Eigenlijk was ik alleen geïnteresseerd in het spelen van spelletjes en daarvoor had je alleen het onderstaande commando nodig. Ook nooit geweten waar de parameters voor nodig waren, het werkte gewoon.
LOAD "*",8
Nu begrijp ik dat “*” betekent om het eerste programma te laden wat matcht op * en dat de 8 het eerste diskdrive device is waar hij op gaat zoeken.
Wat belangrijker is is dat Basic de eerste taal was waarbij je commando’s op je scherm kon invoeren die direct je de output gaven. Bij de meeste talen moest je code eerst gecompileerd worden om uitgevoerd te kunnen worden. Eigenlijk is Basic qua principe dus de voorloper van Python wat we nu allemaal gebruiken!
Het nadeel is dat je programma’s langzamer uitgevoerd worden dan gecompileerde code maar dat nadeel bestaat tegenwoordig bijna niet meer om dat computers zo snel zijn geworden dat je het verschil nog amper merkt.
Door het bekijken van het filmpje over Basic begon ik na te denken over mijn computer historie en bedacht ik me dat het voor mezelf leuk zou zijn om een stukje te schrijven over de systemen/os’en/programmeertalen die ik in mijn leven tegen ben gekomen en gebruikt heb. Dus wat hier volgt is een trip down memory lane.
Atari 2600
Als kind van de seventies (1972) was mijn eerste aanraking met computers de Atari 2600. Als 8 jarige jongen woonde ik in Doha, Qatar en weet ik niet meer precies hoe ik aan mijn Atari ben gekomen. Ik denk dat mijn vader hem voor ons (mijn en mijn tweelingbroertje) heeft gekocht maar ik weer niet meer of het voor onze verjaardag was, voor kerst of gewoon zomaar. Wat mij het meeste bijstaat is dat we er twee spellen bij kregen: Asteroids en Combat. De eerste heb ik heel veel gespeeld en de tweede was met name leuk om tegen elkaar te spelen. Zo kon je met twee joysticks ieder een tank besturen en kogels op elkaar afvuren. In latere levels kon je de kogels na het afvuren afbuigen om om hoeken heen te schieten, geweldig!
Links bovenin zie je het ruimteschip, in dit geval maakte de speler een fout om het ruimteschip te laten bewegen wat het heel moeilijk maakte! Ik bleef altijd strak in het midden staan en draaide alleen om mijn as.
Hoe simpel een leuk spel kan zijn.
Na het helemaal plat spelen heb ik gedurende mijn tijd in Doha nog spellen gekregen als Nightrider (een spel wat je met bijgeleverde paddels kon spelen om een auto door zeer nauwe bochten te sturen) en Space Invaders. Met buurjongetjes hebben we nog een tijdje cartridges uitgewisseld waardoor we nog meer verschillende spelletje konden spelen.
De Atari 2600 was een echte console zonder een OS. Om een spel te kunnen spelen moest je er een cartridge instoppen en begon het spel. Dus meer dan spelletjes mee spelen heb ik dan ook niet gedaan. Ik heb tot 1984 deze Atari gebruikt.
Commodore 64
Nog gedurende mijn tijd in Doha kwam ik voor het eerst in aanraking met de Commodore 64. Mijn beste vriend Jan Eijk had er een (waarschijnlijk van zijn vader) en in die tijd waren er blijkbaar nog niet heel veel spelletjes want het enige wat ik me van die computer kan herinneren is dat we een programma hebben ingevoerd waarmee je een soort regenboog om het scherm kreeg. Maar geen spelletjes dus was de lol er voor mij vrij snel af.
Toen ik op 11 jarige leeftijd terug kwam in Nederland (Lochem, Gelderland) was de Commodore 64 inmiddels een hele populaire spelcomputer geworden. Ik zat toen in de zesde klas van de lagere school en er was niemand die er eentje had. De bibliotheek had er echter wel eentje en die mocht je gratis gebruiken. Probleem was alleen dat er nog 30 andere kids in de rij stonden voor diezelfde Commodore 64 en mocht je dus om de beurt 10 minuten gebruik maken van het systeem. Ik heb vele uren besteed aan het wachten om vervolgens 10 minuten Blue Max te kunnen spelen.
Het duurde niet lang voordat een van mijn klasgenoten er zelf eentje kreeg en binnen de kortste tijd speelde ik bijna elke middag bij hem om met de Commodore te kunnen spelen. Hij moest hem delen met zijn oudere broer maar dit was al een heel stuk beter dan de bibliotheek.
In die tijd was de broer al bezig met het programmeren in machinetaal, iets wat voor mij zoooooo saai leek en we hebben dan ook heel wat aan zijn hoofd lopen zeuren om alsjeblieft even een spelletje te mogen spelen. Achteraf denk ik dat we behoorlijk irritant moeten zijn geweest voor hem maarja.
Na heel veel zeuren bij mijn ouders hebben we uiteindelijk zelf een Commodore gekregen. In 1985 ben ik samen met mijn oudere broer naar een winkel gegaan en kwamen we met een Commodore 128 thuis. Ik kan me niet herinneren waarom het de 128 is geworden maar daar zal mijn broer een hand in hebben gehad. Achteraf gezien hadden we net zo goed een 64 kunnen kopen want ik heb de Commodore 128 alleen in Commodore 64 mode opgestart!
Ook met de Commodore 128 ben ik nooit aan het programmeren geslagen omdat mijn focus nog steeds alleen op spelletjes lag. Een van de meest gespeelde op de Commodore was Elite. In dit spel kreeg je een ruimteschip en moest je geld verdienen door goederen op een planeet te kopen, naar een andere planeet te vliegen en daar de goederen voor meer geld te verkopen. Met de winst kon je dan sparen voor bijvoorbeeld een betere laser die je nodig had om de piraten die je onderweg tegen kwam te verslaan. En een van de beste aankopen was de boarding computer die het landen voor je overnam. In het begin moest je dit handmatig doen en dat was best nog wel lastig omdat de ruimtestations waar je op moest landen draaiden en je dus constant mee moest draaien. De boordcomputer kon dit proces overnemen en speelde op de achtergrond een deuntje van Strauss, ongekend.
Elite was het eerste spel waar ik aan verslaafd was en ’s nacht stiekem voor uit mijn bed klom om het te spelen als mijn ouders lagen te slapen.
Commodore Amiga 500
In 1987 kwam de Amiga uit en de stap van de Commodore 64 naar de Amiga was enorm. Met name op het gebied van beeld en geluid (de Amiga had een ingebouwde Yamaha synthesizer chip waarmee je prachtige muziek kon maken) was het indrukwekkend. Het platform leende zich dan ook enorm goed voor spellen en dat is wederom het enige was ik met die computer gedaan heb. Natuurlijk was het mogelijk om er documenten op te maken middels de Workbench software. Ik had er zelfs een dot-matrix printer bijgekregen van mijn ouders zodat ik hem voor school kon gebruiken. Maar daar gaf ik helemaal niets om dus was het alleen maar games. En wat voor games! Het begon met Defender of the Crown, een spel waarin je in de middeleeuwen prinsessen moet bevrijden uit kastelen in een strategie spel.
Engeland veroveren!
Daarna kwam F/A 18 Interceptor, een F18 flightsim waarin je missies moest vliegen. De soundtrack was erg indrukwekkend, vooral de tune bij het laadscherm. In deze sim had je de beschikking over een boordkannon en sidewinder raketten om tegenstanders uit te schakelen. Wat het spel indrukwekkend maakte was de beleving die het gaf door het geweldige geluid en de kleine dingen zoals de bump die je kreeg als je door de geluidsbarrière ging en het piepen van de wielen als je op het vliegdekschip landde. Ook al kon je datzelfde geluid ook horen als je op zijn kop landde. We hebben werkelijk elk hoekje van die game uitgevonden. Zo ontdekte we op een gegeven moment dat de wereld waarin je vloog in San Francisco eindig was en je dan met volle afterburners aan stil tegen een onzichtbare wand kwam te staan. Als je dan een raket afvuurde bleef die ook hangen tegen die wand, wat een lol.
Na Interceptor heb ik in 1989 in Amerika mijn eerste game gekocht in een winkel. Alle games die ik tot dan had waren via vriendje gekopieerd en dus nooit betaald. Maar voor Their Finest Hour: The Battle of Britain was ik bereid om te betalen. In deze game vloog je met een Hurricane of een Spitfire voor de RAF of je koos voor een ME-109 of een Stuka bommewerper om je missies te vliegen. Een geweldige WWII sim op twee diskettes!!!!
Naast de sims heb ik ook veel adventures gespeeld zoals Leisure Suit Larry en Future Wars. En veel voetbal met mijn broertje.
Nadat ik klaar was met de HAVO in Lochem ben ik gaan studeren in Enschede op de HTS. Mijn Commodore Amiga ging mee en die heb ik intensief tot 1994 gebruikt.
Op school kregen we nu ook computerlessen waaronder een database les (DB2) en Word Perfect les. Die laatste zal iedereen nog herkennen als de Wordprocessor met het onderwater scherm waarin je opmaak kon aanpassen. Door het gebruik van PC’s op school en games die steeds beter werden heb ik in 1993 mijn eerste PC gekocht.
PC
Ik was nog steeds heel erg bezig met games en via klasgenoten kwam ik in aanraking met games op de PC. Tot die tijd konden PC games niet tippen aan games op de Amiga maar op een gegeven moment kwam er een omslagpunt. Met name geluid en beeld was zwak maar door het uitkomen van aparte geluidskaarten en videokaarten werd dit beter. Hiervoor moest je het op de PC doen met een monochroom scherm en een speakertje in de PC die piep kon zeggen. Dus besloot ik om in de computerwinkel van de Hogeschool een computer te kopen.
In die tijd kon je twee dingen doen. Je kon een kant-en-klaar systeem kopen in een winkel. Of je kon een kast kopen en zelf een PC samen stellen. Omdat ik vrij strikte eisen had voor het spelen van games was ik er al snel uit om zelf iets te bouwen. Dus schreef ik op papier op wat ik wilde hebben en fietste ik naar de Hogeschool om de onderdelen te kopen.
Mijn eerste PC:
– Tower kast (huismerk)
– 17″ CRT monitor
– Toetsenbord US (huismerk)
– Moederbord voor Intel Pentium chipset
– Intel Pentium 133
– 16 MB geheugen
– Creative Sound Blaster 16
– Matrox Millennium Video kaart 1MB geheugen
– 100 MB hard disk
– floppy disk
– CD ROM player
Bovenstaande specs waren het beste van het beste wat je in die tijd kon kopen en als ik nu achteraf naar de specs kijk wat het echt overkill voor wat ik met de machine deed maar ik hield toen al van kwaliteit.
Later kreeg mijn huisgenoot een 486-DX2-66 waar hij Windows95 op ging draaien maar ik bleef MS-DOS gebruiken omdat ik nog steeds alleen games deed.
Als je in die tijd games wilde spelen onder MS-DOS moest je vaak de memory settings tunen met je autoexec.bat file. Zo kwam ik in aanraking met het schrijven van .bat files en zo heb ik een menu gemaakt wat bij het opstarten van de PC werd geladen en ik alleen een nummer hoefde in te toetsen om een bepaald spel te spelen.
Vanaf die tijd heb ik steeds mijn PC geupgrade als er nieuwe spellen uitkwamen die betere hardware nodig hadden. Een van de grootste game changers in die tijd was hardware acceleration voor video. De eerste was de 3Dfx Voodoo kaart. In die tijd speelde ik veel RPG games zoals Duke Nukem en Quake en flightsims zoals Eurofighter. Het verschil van voor en na de Voodoo was niet te beschrijven. De resolutie van je beeld ging omhoog waardoor alles er veel mooier uit zag maar het grootste voordeel was de toename van de frame rate. Hierdoor bewoog alles ineens vloeiend en was je sterk in het voordeel als je bijvoorbeeld Quake tegen elkaar speelde. Als mijn huisgenoot mij in beeld kreeg had ik hem al neergeschoten met de nail-gun!
Na vele jaren zelf computers bouwen met uiteindelijk zelfs waterkoeling ben ik in 2007 overgestapt naar een Mac en was ik klaar met het bouwen van computers en het gedoe met Windows. Het was een leuke tijd maar op een gegeven moment had ik geen zin meer om zoveel tijd aan PC’s te besteden en was de Mac mijn eerste stap in de wereld van Unix/Linux gebaseerde systemen.
Lotus Notes
Na school kwam ik via een vriend in aanraking met V&L Informatica waar hij werkte als Personeelsmanager. In die tijd zochten ze heel veel nieuwe mensen die in de IT aan de slag konden gaan en was het niet van belang welke opleiding je had gedaan. Omdat ik vanaf jongs af aan altijd met computers in de weer was geweest werd ik na een kennismakingsgesprek direct aangenomen. Het was nog niet bekend wat ik precies zou gaan doen maar het idee was een korte opleiding en daarna naar de klant om geld te verdienen!
Initieel kwam ik op de afdeling terecht die zich bezig hield met mainframe en IBM systemen zoals de RS 6000 waar AIX op draaide. De opleiding betond uit een in-house training waarbij ik zelf een aantal mappen moest doornemen en een RS 6000 tot mijn beschikking had waar ik op aan kon loggen. De materie trok me helemaal niet maar ik was al lang blij dat ik aangenomen was en een goed salaris verdiende, en al vrij snel werd ik op gesprek gestuurd bij de ING op Amsterdam Zuid-Oost. Ik werd hier aangeboden als een AIX specialist die moest gaan werken op het Chipper project. Al vrij snel tijdens het gesprek bleek het geen match te zijn omdat ik geen kennis van AIX had en zal zeker geen ervaring. Een teleurstelling voor zowel mijzelf als de tussenpersoon die met mij naar de ING was gegaan en een wijze les om nu op zoek te gaan naar iets wat ik wel leuk vond.
Op het kantoor in Enschede zat ik op een kamer die een soort inloopkast had waar de RS 6000 in stond. En gedurende mijn tijd op kantoor bleven er steeds twee jongens op en neer lopen naar die kast. Toen ik op een gegeven moment vroeg wat ze toch aan de doen waren raakten we aan de praat en bleken de jongens in het Lotus Notes team te zitten en wisten ze me te overtuigen dat deze afdeling een betere match voor me zou zijn.
Na een gesprek met de manager van dit team werd ik aangenomen en mocht ik een Lotus Notes cursus van twee weken gaan doen in Veldhoven. Ik kreeg een tijdelijke huurauto gedurende mijn proeftijd en kon aan de slag als Lotus Notes specialist.
Tijdens de cursus bleken er twee functies te zijn binnen de Lotus Notes wereld. De administrator die de serverkant van het verhaal deed en de developer die de software bouwde. Ik ben begonnen als developer en als je in Lotus Notes gaat developen heb je twee verschillende programmeertalen tot je beschikking.
De eerste is formula language, een soort high level taal waarin je met voorgebakken commando’s (functies) je functionaliteit bouwt. In Lotus Notes heb je een Designer programma waarmee je formulieren visueel kunt bouwen (drag and drop) en dan onder de motorkap met de formuletaal dingen kunt berekenen en automatiseren.
Als meer ervaren Lotus Notes specialist loop je al vrij snel tegen de limieten van de formuletaal op en kun je LotusScript gebruiken om geavanceerdere programma’s te maken. LotusScript is qua syntax vergelijkbaar met Visual Basic en wordt realtime gecompileerd wat het zeer gebruiksvriendelijk maakt voor beginnende programmeurs. Daarnaast is Lotus Notes een niet relationele database wat ook snel beperkingen oplevert en je dus zag dat Lotus Notes beperkte software opleverde en met name geschikt was voor workflow applicaties en content management applicatie voor publiceren naar HTML.
Zo kun je in Lotus Notes een document aanmaken en elk document heeft een uniek id. Je kunt ook een reponse document aanmaken wat je moet zien als een child object van het hoofd document. In het response document is een veld waarin het document id van het parent document staat en op die manier kun je documenten aan elkaar koppelen. Een voorbeeld van een formula language commando is dan @DocumentUniqueID om het document id op te vragen. Maar er zijn ook commando’s om met datum en tijd te reken, velden te manipuleren die in het document zijn opgeslagen etc.
Omdat je vrij snel tegen de limieten aan loopt heb je dan de optie om LotusScript te gebruiken en kun je eigenlijk alle objecten die er in Lotus Notes zijn manipuleren. Bijkomend voordeel was dat je een debugger hebt waarbij je stap voor stap door de code heen kunt lopen en op elk moment de waarden van alle velden kunt checken. Je hoeft dus niet zoals bij de meeste taken print of echo commando’s in je code op te nemen om te checken wat de inhoud van een variabele is op een bepaald moment gedurende runtime. Vooral dit principe maakte LotusScript een krachtige tool waarmee je snel kon ontwikkelen.
Als voorbeeld hieronder de eerste paar regels code waarmee bijna elk LotusScript programma mee start.
dim session as new NotesSession dim db as new NotesDatabase set db as session.CurrentDatabase ...
De bovenstaande code maakt een nieuw sessie object en database object aan in het geheugen en wijst de database waarin de code loopt aan als database in het database object. Vanuit daar kun je beginnen met het aanspreken van alle objecten in de database zoals views, forms, documents etc. Daarnaast kun je interacties maken met gebruikers in de vorm van input prompts en de status tonen door middel van message prompts. De mogelijkheden zijn eindeloos.
Het bouwen van applicaties in Lotus Notes heb ik gedaan van 1997 t/m 2006
Shell scripting
Toen ik bij de KLM terecht kwam in het Webtools team wist ik nog niet dat ze alleen AIX en linux based systemen hadden. Hierdoor werd ik gedwongen om voor alles shell scripting te gebruiken en ging ik van Windows gebruiker ineens naar een putty scherm met een blinkende cursor. Het was even wennen maar al vrij snel kwam ik erachter hoe krachtig de bash/ksh shell was en wat je er allemaal mee kon doen. Naast het gebruiken van de shell om het OS en de files te gebruiken was de shell een hele fijne tool om zaken te automatiseren.
In de shell heb je toegang tot alle files van een linux machine en heb je met alle ingebouwde commando’s zoals grep, awk en sed een omgeving waarmee je met heel weinig code data kunt manipuleren en commando’s kunt uitvoeren. Alle installatie scripts heb ik hiermee gebouwd en ook de monitoring scripts die uiteindelijk een api aanriepen die het daadwerkelijke event naar het monitoring systeem stuurde. Van 2007 tot 2020 was dit de taal waarin ik mijn werk automatiseerde en zal dit ook altijd een manier blijven die me in staat stelt om snel en makkelijk zaken te automatiseren. En het grappige is dat de programma’s zoals grep in begin jaren 70 zijn gemaakt door een paar mannen die hun werk wat makkelijker wilde maken en dat die programma’s haast ongewijzigd nu nog steeds het werk voor ons doen.
Web tooling
Toen ik begon met Lotus Notes in 1997 was internet bezig om zijn grote opmars te maken en begonnen veel bedrijven naast email nu ook internet beschikbaar te stellen aan de medewerkers vanaf hun werkplek. Waar je voorheen een aparte computer moest gebruiken kon nu iedereen vanaf zijn werkstation het internet op en werd hiermee de vraag naar internet applicaties ineens ook heel groot. Veel bedrijven waren nog niet aanwezig op internet en gingen hier hun eerste stappen zetten. Daarnaast konden bedrijven die op meerdere locaties aanwezig waren met elkaar communiceren via het internet. In die tijd gebruikte we HTML 2 en waren de mogelijkheden nog vrij beperkt. JavaScript was de taal die je gebruikte om interactieve dingen in de browser te doen zoals het valideren van input velden e.d. Pas later werd serverside processing beschikbaar.
In mijn Lotus Notes jaren maakte in in Lotus Notes code die HTML uitpoepte voor de gebruiker en werden zo met name content management systemen gemaakt voor klanten die websites wilde maken maar geen HTML code wilde schrijven.
In mijn tijd bij KLM bouwde ik dan in shell scripts code die HTML genereerde om web pagina’s te bouwen die dynamisch data konden tonen op basis van data die bijvoorbeeld uit flat files kwamen.
Vanaf 2009 ben ik begonnen met het gebruiken van PHP/MySQL waarbij de shell scripts werden vervangen door php scripts en de data niet meer uit flat files kwam maar werd opgeslagen in MySQL databases. Dit was ook mijn eerste introductie in het echte gebruiken van een database om data in op te slaan. Voorheen had ik wel applicaties gebouwd die interactie hadden met DB2 en Oracle, maar MySQL was het meest gebruikt.
De laatste tijd ben ik meer bezig met python omdat dit op dit moment de meest gangbare taal is die je kunt gebruiken om te automatiseren. Python heeft ook weer het voordeel dat je de code niet hoeft te compileren en direct uit kunt voeren en kunt testen.
iOS
In 2008 heb ik mijn eerste iPhone (iPhone 3G) gekocht en heb ik sindsdien heel veel spullen van Apple aangeschaft. In 2007 had ik al mijn Windows PC de deur uitgedaan en had ik een AppleTV gekocht als een soort media center. Om deze te kunnen hacken om aangepast software te kunnen draaien moest ik in de weer met usb sticks en heb ik veel geleerd van hoe het OSX systeem in elkaar zit. In 2009 heb ik een iOS developer license aangeschaft en ben ik begonnen met het programmeren in iOS. In die tijd was UIkit de manier om iOS apps te bouwen en dat was wel een behoorlijke stap t.o.v. de simpele talen die ik tot die tijd gewend was. Object oriented programming is wel heel leuk maar als je het niet dagelijks doet vergt het veel tijd en heb ik er niet heel veel mee gedaan.
Nadat swift uitgekomen is en twee jaar geleden swiftUI is het een stuk makkelijker geworden om apps te bouwen. Je hebt aanzienlijk minder code nodig om ui te bouwen en het zit ook een stuk logischer in elkaar, een goed moment dus om hier weer wat meer mee te gaan doen.
Bagage
Door mijn werk van de afgelopen 23 jaar heb ik naast programmeren in verschillende talen een enorme hoeveelheid aan ervaring opgedaan op het gebied van OSen, infrastructuur, netwerk layers etc. Met deze bagage ben ik nu in staat om een zeer breed scala aan werkzaamheden uit te voeren. Aan de ene kant heel fijn omdat dit me op geen enkele manier limiteert om nieuwe dingen op te pakken. En aan de andere kant soms minder fijn omdat opdrachtgevers vaak op zoek zijn naar een specialist op een bepaald vlak en zij niet goed kunnen inschatten wat ze aan me hebben. Zo krijg ik bij een intake vaak de vraag of ik ervaring heb met pakket A of pakket B in plaats van of ik ervaring heb met de techniek die pakket A en pakket B beide gebruiken.
Een beetje vergelijkbaar met een monteur die voor Mercedes werkt en dan vervolgens voor BMW moet gaan werken. Die heeft geen ervaring met BMW maar het is ook een auto waar een motor inzit etc.
Ondertussen ga ik lekker verder met het uitbreiden van mijn scope en op zoek naar de volgende uitdaging bij de volgende klant.